Festen egitarauaren aurkezpenean Xabier Urdangarin alkateak denen ahotan zebilena baieztatu zuen. «Neska kirolariak izango dira aurten txupinazoan pregoia irakurriko dutenak». Eta egia esan, kirolari astigartarrek eman dituzte arrazoiak hori horrela izan dadin. «Merezi dutelako eta egin duten ahalegina herriko plazan txalotu nahi dugulako», azpimarratu zuen Urdangarinek, jaien aurkezpenean. Azken urteotan loraldia izan da, kirol taldeetan; eskubaloiko taldea edota futbolekoa sortu dira. «Futbol taldeak Kopa gertu izan zuen finalera iritsita, eskubaloian ere denboraldi bikaina jokatu dute eta Udaberriko torneoa irabazi zuten, Emarrik marka ezarri zuen Usurbilgo harri haundiarekin...».
Honela palako eta saskibaloiko neskekin batera Astigarragako udaletxeko balkoira igoko dira merezitako errekonozimendua jasotzeko. «Aitortza egin nahi diegu. Ahalegin polita egiten dute eta kosta egiten da mutilek ez dituzten eragozpenak gainditu behar izaten dituztelako Pleno aretora denak daude gonbidatuta eta gero balkoira talde bakoitzeko ordezkariak igoko dira pregoia irakurri eta Ehun ta ehun berrehun, Aupa Astigarraga! ohiukatzera.
Gaur goizean eguerdian Xaguxarrek antolatuta gazteenentzako txupinazo txikia egongo da eta neska kirolariek emango diete hasiera ofiziala Santio jaiei, arratsaldeko 19:00etan, pregoia eta txupinazoarekin.
Kronikak protagonistetako hiru kirolari astigartar elkartu ditu Foru Plazan: Emarriko Olatz Mitxelena, Mundarro futbol taldeko Eneritz Iturria eta pala sekzioko Izaro Arraras. Azken biak oso gazteak, 2004an jaioak baitira, eta Astigarragako nesken kirolaren etorkizuna isaldatzen dutenak. Gaur Udalean izango diren eta pregoia irakurriko duten edo beste taldekideren batek egingo duen ez dakite oraindik. «Hori erabakitzeko da» diote hirurek. «Taldeko ordezkari batek irakurriko du».
Neska kirolariek irakurriko zutela pregoia zurrumurru bezala orain aste batzuk zabaldu zen eta ez zituzten sorpresaz harrapatu ez Eneritz Iturria, ez Izaro Arraras eta ezta Olatz Mitxelena ere. Futbol jokalariak momentua nola izan zen azaltzen du. «Saskibaloi, eskubaloi, futbol eta palako neska guztiak bildu gintuzten Mundarroko arduradunek. Hasieran errieta egiteko zela aipatu zuten, baina berehala aupegia aldatu eta txupinazoa guk botako genuela esan ziguten. Poza ikaragarria izan zen. Egiari zor lehenagotik bazebiltzan zurrumurruak eta esan liteke bagenekiela».
Emarriko Olatz Mitxelena eta taldekideei bilera informal batean esan zieten «ez orain asko eta poza ematen du. Batez ere emakume kirolari asko dagoelako herri honetan». Gainera beraien gaztetasuna nabarmentzen du Mitxelenak. «Horrek freskura haundia ematen dio».
Izaro Arrarasek ezin izan zuen bileran egon, baina egun horretan bertan jakin zuen. «Finaletara iritsi zirela eskubaloikoak eta futbolekoak eta agian txupinazoa botako genuela esan zigun lagun batek». Denak ere gustora daude aitortzarekin eta nola ez egindako denboraldiarekin. Palan ez dute txapelketarik irabazi, baina errekonozimendua denek merezi dute.
«Realaren garaipenak bidea ireki du, oihartzun haundia izan du eta lorpenak posible direla erakutsi digu»
Neska kirolariak errekonozimendu hori edukitzeko garaia berandu baina azkenean iritsi dela pentsatzen dute. Mundarroko neskek nabaritzen dute jende gehiago hurbiltzen dela kiroldegira edo Zarkumendegira beraien partiduak ikustera. «Hasieran senitartekoak bakarrik etortzen ziren eta aurten berriz partidu esanguratsuenetan zale gehiago ikusi ditugu, ezagutzen ez genituen herritarrak. Zubietan jokatu genuen finalean jende dezente etorri zen ikustera».
Etorkizunari begira Realaren arrakastak eta Erreginaren Kopan lortu duen garaipenak nesken kirolarentzat bultzada haundi bat suposatuko duela uste dute. «Lagunekin Trinitate plazan jarri zen pantaila erraldoian egon ginen finala ikusten» azpimarratzen du Eneritzek. «Faboritak ez izanda irabaztea ikaragarria izan zen. Erakutsi zigun dena dela posible eta saiatuta lorpen haundiak lortu daitezkeela. Oihartzun izugarria izan du eta bide bat ireki da hortik. Erreferente bihurtu dira. Nahikari Garciaren jokoa asko gustatzen zait eta bere ibilbidea jarraitzen dut, baita Munduko Kopa ere».
Horrek Astigarragan neska gehiago kirola egitera bultzatu dezake. Orain ere badira, baina oraindik ere gehiago izaten lagunduko du. «Mundarrok laguntzen digu. Eskubaloian talde bat dago, futbolean bestea, saskibaloian bi daude... palan pasa den urtera arte lau palista neska geunden, baina aurten hamar bat elkartu gara» aipatzen du Izarok. «Ea datorren denboraldiari begira neska gehiago animatzen diren. Palan adin guztietakoak daude jokatzen. Gazteak, helduagoak, adinean gora daudenak...».
«Emakumeek urte asko daramatzagu kirola egiten, baina mediatikoki orain egon da ?boom?-a»
Emakumeek kirolean aurten izan duten boomak futbolaz haratago beste kirolei nola eragiten dion hausnartzen du Emarri taldeko tiralariak. «Mediatikoki behingoz kaso egin diote. Emakumeek sariak irabazten urte asko daramatzate. Realaren lehenengo titulua da nesketan eta horregatik sortu da boom hori. Jendeari beste alerta puntu bat piztu zaio eta interesagarria egiten zaio zaletuari. Mediatikoki telebistan atera bada egunen batean izango da kirola emakumeen etiketa hori gabe. Hori litzateke ederra».
Neskak ez daramatzate urte asko palan jokatzen Astigarragan eta horregatik oraindik ez dituzte txapelketa asko jokatu. Jokoa bera ikasten egon dira batez ere, baina «datorren denboraldian txapelketa gehiagotan jokatuko dugu» dio itsaropentsu Izarok». Esku pelotan herriartekoa irabazi izanak, nahiz eta mutilak izan, Txomiñenea frontoira jende gehiago hurbiltzea lagundu dezakeela uste du.
Modalitatearen araberakoa dela uste du Mitxelena tiralariak. «Herri kiroletan beti bota dugu faltan jendea. Orain urte batzuk futbolean jokatzen nuen eta orduan taldea osatzeko izugarrizko arazoa izaten genuen. Eta gaur egun sortu egin dira. Horrek esan nahi du neska gehiagok egiten dugula kirola».
Hala ere Euskal Herrian agian erreferente ez diren kiroletan nesken presentziak urte asko daramatza eta arrakasta haundiarekin gainera. Olinpiar Jokoetan kirol garrantzitsuak direnak eta neska euskaldunek garaipen sonatuak lortu dituztenak: Maialen Chorraut, Maider Unda, Leire Olaberria, Eli Pinedo, Nely Carla. Ainhoa Murua, Carlota Ziganda, Patricia Elorza... mende honetan. Aurretik Maria Luisa Irizar, Nagore Gabellanes, Teresa Motos, Maider Telleria, Maite Zuñiga, Joane Somarriba, Blanca Lacambra, Amaia Larrañaga... «Askotan gurean ere lau kirol nagusitzen dira eta jendeak kirol mota asko egiten ditu. Horrek ematen dio aberastasuna kirolari. Niri beti deigarri egin zait tenisean emakumeek aspalditik lortzen duten oihartzuna. Oso mediatikoa da eta emakumeen presentzia ikaragarria» dio Olatz Mitxelenak.
Abuztuan hasiko du denboraldia Mundarrok eta Emarri ez da apenas geratzen
Palako neskek astelehenetan izaten dituzte entrenamendu saioak eta «noiz behinka ostegunetan ere bai» aipatzen du Izaro Arrarasek. «Ordu t?erdi, bi orduz aritzen gara». Futbolariak ere astean zehar bi egunetan entrenatzen dute. Hauek ere ordu t?erdiz saio bakoitzean.
Denboraldi berria hasteko oraindik ere abuztura arte zain egon beharko dute. «Lagunarteko partiduren batzuk jokatuko ditugu hurrengo hilean». Eta hori orain bi aste Donosti Cup torneoa ere jokatu dutelarik. Futbol taldea G-16 kategorian lehiatu da eta Eneritz Iturria bertan aritu da. «Beste talde bat osatzea oso zaila da Astigarraga bezalako herri ertain batean. Jende asko behar izaten da taldea betetzeko».
Lagunartean kirola denek egiten dutela aipatzen dute Eneritz eta Izarok. «Koadrilan denek egiten dute kirola. Lagun bat kirola egiten hasten bada besteek jarraitu egiten dute. Ikasgelan ere neska gehienek egiten dute kirola». Etorkizunean jarraitzeko asmotan dabiltza eta kirola uztea ez da oraingoz burutik pasa ere egiten. «Gero eta neska gehiagok egiten du kirola. Omenduez gain badago neska gehiago kirolean dabiltzanak euren kabuz edota Hernanira ere joaten da jendea atletismoa egitera».
«Neska gehiagok kirola egitea nahi dugu, talde desberdinak osatzeko kirol desberdinetan. Palan, adibidez, lau izatetik hamar izatera pasa gara»
Emarri giza probetan erreferente
Denbora izaten da epaile nagusia eta «zenbaterainoko fideltasuna lortu den ikusiko da. Ez da hain erraza izaten talde lana izaten denean. Batzuk helburu batzuk dituzte, beste batzuk desberdinak...». Emarrik ibilbide bat egin du dagoeneko. «2013tik, bere gorabeherekin bide bat egin du eta bide bat ireki du herri kirolak beste modu batera ulertu ahal izateko. Emakumeen presentzia aspalditik dator herri kiroletan eta gure kasuan hasieran mutil soilen kirola izatetik (gizon proba deitzen zitzaion) orain Gipuzkoan emakumeek bakarrik egiten dugu kirol hau». Neskak hasi zirenean izena aldatu eta giza proba izendatu zen.
Etorkizunean zer gertatuko den oraindik ikusteko dago. «Kirol hau, emakumeek egiteaz gain, herri kirol bat da eta ez ezagunenetarikoa. Handicap dezente baditu» aipatzen du Olatz Mitxelenak. Gero ere taldeko kirol eta banakakoak bereizten ditu Mitxelenak. «Taldeka babes haundiagoa dago, baina taldea osatzea ere zailagoa da. Kirol horiek egiteko aukera gehiago egon arren jarraipen bat egotea zailagoa da. Indibidualetan urtetako ibilbidea errazago egin dezake, pertsona bakarraren baitan dago eta».
«Askotan erreferenteak baino gehiago, kirol batek behar duen denbora eskaintzeko, bestelakoek uzten dizuten denbora da garrantzitsua» Mitxelenaren hitzetan. «Adibidez ama izaten bazara. Zer aukera dago beste etxeko lan batzuk utzi eta kirolean jarraitzeko? Hor mugarri haundi bat dago gaur egungo gizarte honetan».
Kirolariez gain entrenatzaileak indartu behar direla azpimarratzen dute. «Entrenatzaile gehienak gizonezkoak dira. Futboleko Liga nagusian bost neska besterik ez daude entrenatzaile bezala, beste denak gizonezkoak dira. Gure entrenatzaileak ere gizonak dira. Hori da eman beharreko pausoa».
«Emarriko tiratzaileak oso aktiboak gara eta 24 orduz bizitzen ditugu Santio jaiak. Hala ere, aurten ez dugu erakustaldirik egingo»
«Lagunekin egotea da festetan gehien gustatzen zaiguna»
Aurten modu berezian biziko dituzte Santioak protagonista izanda. «Lagunekin egotea da festetan gehien gustatzen zaiguna» diote Eneritz eta Izarok. Emarri taldean bost astigartar daude gaur egun eta bereziak izango dira beraientzako aurtengo festak. «Herria festetan ikustea oso polita da. Egiten diren ekintza guztiek dute xarma».
Hori bai, adinaren arabera modu desberdinean bizitzen dira jaiak. «Dudarik gabe. Emarrin adin desberdinetako jendea dago eta hori ikusten da. Emarriko tiratzaileak oso aktiboak gara eta 24 orduz bizitzen ditugu Santioak. Denetarik egiten dugu». Hori bai, ez dute aurten erakustaldirik egingo Santa Ana egunean. «Orain pare bat urte egin genuen erakustaldia. Gehiegi ikusi gaituzte dagoeneko. Hurrengo saioa Oiartzunen, Iturriotzen, San Inazio jaien barruan hilaren 31n egingo dugu. Abuztuaren 23an ere beste erakustaldi bat dute».