Bideoa: Xabier Urdangarin Lasa, Astigarragako EH Bilduko alkategaia.
Aurreneko aldiz izango zara alkategai. Nola hartu duzu erronka?
Herriko gauzetan parte hartzen bai, ibili ohi naiz, baina hau berria da niretzat. Politikak ez du izen onik, baina iruditzen zait Astigarraga bezalako herri batean alkate edo zinegotzi izatea gauzak egitea dela, politika haundien hitz potoloegietatik urrun. Erronka haundia da, baina egia esan, gogoz nago; talde polita osatu dugu. Gauzak ondo egingo dituen taldea da.
Talde berri xamarra aurkeztu duzue. Indar berrien beharra ikusi duzue?
Zerrendako lehen hamahiru lagunetan bi daude orain zinegotzi direnak. Beste guztiak berriak gara. Ona da taldeak berritzea, batzuk atseden hartu eta beste batzuk saltsan sartzea. Gainera, herrian hainbat arlotan ibili ohi garen pertsonak gara, gogoz gatozenak eta herri programa baten inguruan bat egin dugunak. Lanerako gogoz gatoz, ilusioz. Bestalde, EH Bilduren proiektuak pertsona berriak erakartzeko duen gaitasunaren isla ere bada aurtengo zerrenda.
«Aldaketa EH Bilduri botoa emanda soilik lortuko da»
Ze balorazio egiten du EH Bilduk azkeneko lau urte hauen inguruan?
Balorazioa bi hitzetan laburtuta hauxe da: kudeaketa txarra. Datuek argi erakusten dute EAJ-PNVko udal gobernuaren kudeaketa oso kaskarra izan dela. 2018ko aurrekontuari buruzko datu bat nahikoa da hori ikusteko: 2018ko aurrekontu osoaren %59a baizik ez du gauzatu EAJ-PNVko udal gobernuak. Inbertsioen datua are eta okerragoa da, 2018ko inbertsioetarako aurrekontuaren %19 erabili da. 2017 eta 2018ko datuek erakusten dute kudeaketa txarra, aurrekontuak egiteko zehaztasunik eza, beraiek onartutako aurrekontuak gauzatzeko gaitasunik eza? Autobus garraioan arazoak eta murrizketak, Haurreskola berria hasi gabe, Herri Eskola haunditu gabe, DBHko ikastetxea eraikitzeko lurra prestatu gabe? Eskumena ez da Udalarena, esango du EAJ-PNVren udal gobernuak, bai, baina Udalak askoz ere gehiago egin zezakeen.
Azken legegintzaldian krispazio-giroa nabaria izan da bi talde nagusien artean. Ze jarrera hartuko du talde berriak?
Gure jarrera garbia izango da: elkarrizketa eta elkarlana. Guretzat oso garrantzitsua da hitz egitea, gauzak argi esatea, adostea? Lanerako eta elkarlanerako jarrerarekin gatoz. Baina argi eta zintzo hitz egin behar da, gai batean zeresana duten guztiekin, informazioa mahai gainean jarri eta mamuak eta errezeloak alde batera utzita. Udal gobernu honek gai askotan errezelo txar gehiegirekin jokatu du gurekin. Lau urteotan, EH Bilduk jarrera zorrotza izan du, baina jarrera eraikitzailea ere izan du: EH Bilduk oposiziotik 687 ekimen edo proposamen baino gehiago bideratu ditu (EAJk aurreko legealdian 80 ozta-ozta), baina behin eta berriz EAJren itsukeriarekin topo egin du.
«Partxeen aroari amaiera eman behar zaio»
Hauteskunde orokorrak nahiko estu irabazita, nolako emaitzak espero dituzue udal hauteskundeetarako?
Gure helburua 7 zinegotzi lortzea da, hau da, gehiengo osoa, izan ere, badakigu EAJ-PNVk eta PSEk tratua egingo dutela, duela lau urte bezala, elkar babestu eta agintea eskuratzeko. Hauteskunde orokorretako emaitzak ikusita, gogotsu gaude eta uste dugu aukera badugula 7 zinegotzi eskuratzeko. Aldaketa EH Bilduri botoa emanda soilik lortuko da.
Taldearen aurkezpenean esan zenuen Kontxa Etxeberria plazan egin zenutela «hau ere badelako Astigarraga»...
Astigarraga ikaragarri hazi da. 15 urtean biztanle kopurua %85 hazi da, 4.000 biztanletik 7.000 biztanlera. Etxebizitzak, kaleak, espazio berriak? Hamar urtean Astigarragara etorri ez denak ia ez du ezagutuko. Horrelako aldaketa batek ezinegona eta kezka sortzen du, Astigarragaren nortasunari buruz, hazteko moduari buruz, etorkizunari buruz? Kezka bai, baina alferrik da garai bateko Astigarragari begira egotea. Gaurko Astigarraga dugu eskuetan eta hortik abiatuta eraiki behar dugu denontzako herria. Horregatik egin genuen aurkezpena Kontxa Etxeberria plazan, plaza hori ere gurea delako, Astigarraga delako, Joseba Barandiaran plaza bezala.
Zein gaietan jarriko du indarra EH Bilduk?
Gai asko dira garrantzitsuak. Hara, herri-programan 9 lan esparru bereizi ditugu eta 45 proposamen zehatz landu ditugu. 80 pertsona inguruk parte hartu dugu hori guztia lantzen (3 batzar ireki egin ditugu). Lan haundia eta sakona egin dugu eta ahalegin berezia kostuak kalkulatzen. Garrantzia eta lehentasun osoa izango dute hezkuntzako azpiegiturek: Haurreskola, Herri Eskola haunditzeko proiektua, DBH? Pelotalekua eta kiroldegia berritu eta egokitu behar ditugu, duela 20 urtekoak dira, Astigarragak 3.500 biztanle zituenekoak. Gazteak eta nerabeak ere izango dira gure jomuga nagusi.
Lau urteotan guztiontzat zerbitzu publiko egokiak edukitzea lortu nahi dugu. Batzuetan, eskumena ez da Udalarena, baina horrek ez du esan nahi zain geratu behar denik. Ezta pentsatu ere, ezin da zain egon! Autobus zerbitzua Aldundiaren eskumena da, ezin dugu, besterik gabe, zain geratu. Joan egin behar da, hitz egin, eskatu, exijitu?
Bestetik, 2019-2023ko agintaldian Planeamendu Orokorra eguneratzeko lanak egin behar dira. Hor erabakiko da datozen 8-12 urteetan Astigarragan zer eraiki eta non. Gure proposamena etxebizitzak eraikitzeko bidean geldiune bat egin eta gogoeta sakona egitea da. Astigarraga modu orekatu eta jasangarrian hazteko oinarriak adostu eta erabakiak hartu behar ditugu.
«Datuek argi erakusten dute EAJ-PNVko udal gobernuaren kudeaketa oso kaskarra izan dela»
Hazkunde demografikoa arazo bilakatzen ari dela aipatu izan duzue. Zertan nabari da hori?
Hazkunde demografikoa berez ez da ez txarra, ez ona. Kontua da modua, epealdia, proportzioa? Irudika ezazu Donostiako populazioa hurrengo 15 urteetan %85 hazten dela, hau da, 180.000 biztanletik 330.000 biztanlera. Pentsatze hutsak garbi erakusten du zerbitzu publikoak egokitzeko lan ikaragarria egin beharko litzatekeela (garraio publikoa, anbulatorioak, eskolak?).
Astigarragan proportzioan hori gertatu da eta zerbitzuak egokitu gabe ditugu. Oso atzean gabiltza. EAJk inposatu zuen Plan Orokorra dago arazo horien oinarrian: etxe ugari bai, baina zerbitzu eta azpiegitura aurreikuspenik ez. Arazoa sinplea da, askoz ere pertsona gehiago gara eta zerbitzuak berberak dira (anbulatorioa, garraioa, hezkuntzako azpiegiturak, kiroldegia...) edo, autobusaren kasuan, okerragoak, izan ere murriztu egingo dute. Goizetan komeriak izaten dira askotan autobusean kabitzeko.
3.500 biztanlerentzako zerbitzuak ditugu eta ia 7.000 biztanle gara. Oreka lortu behar dugu hazkunde demografiko eta urbanistikoaren, zerbitzuen eta integrazio soziokulturalaren artean. Partxeen aroari amaiera eman behar zaio.
Herria geldirik dagoela salatu izan duzue askotan, baina EAJk dio hainbat proiektu egin direla: kultur etxe berria, tren geltokia? Nola aterako da herria geldialdi horretatik?
Kultur etxe berria aspalditik dator, promotorarekin etxebizitzak eraikitzearen ordainetan egin zen tratutik, beraz, ez da legegintzaldi honetako kontua. Gainera, ekainerako amaitua behar luke baina ez dute amaituko. Kultur etxea izan daiteke udal gobernu honen begiko proiektua, baina egiteko eran hutsune asko ikusi ditugu: ez da parte hartze prozesu txukun bat egin, nolako kutur etxea egin, ez da herritarrokin hitz egin, udaletxeko teknikarien iritziak ere ez dut uste kontuan hartu dituztenik nahiz eta promotorarekin sinatutako hitzarmenak horrela jaso...
Gaiez gai begira hasten bazara, ikusiko duzu oso emaitza kaskarra izan dela eta zerbitzuen eta azpiegitura publikoen arloan oso atzera geratu garela. Egin diren apur horiek, ez dira Udalaren ekimenarengatik izan, hirugarren batzuengatik baizik: kultur etxea, erribera parkea, tren geltokia... Eta tren geltokia martxan ikusteko, zoritxarrez oraindik pazientzia beharko dugu astigartarrok.
Geldialdi horretatik ateratzeko hiru gauza behar dira: bat, zer egin nahi den argi eduki; bi, autonomiaz jokatu herri gisa, Astigarragaren interesak jarriz gauza guztien aurretik; eta, hiru, gogotik, gogoz eta eraginkortasunez lan egin.
DBHren korapiloa, aldiz, askatzeke dago oraindik. Zer egin daiteke Astigarragak DBHa lehenbailehen izan dezan?
Eusko Jaurlaritzak hamabost urte pasa ditu esanez Astigarragan ez zuela DBHko ikastetxerik egingo. Joan den urtarrilean, berriz, baietz esan du, horren premia ikusten dutela eta lurra prestatuta bere esku utzi bezain laster hasiko direla. Eta Astigarragako Udala etxeko lanak egin gabe!
EAJ-PNVren udal gobernua mahai gainean ezinezko alternatibak jartzen aritu da, ez du argi hitz egin, orain alternatiba bat, orain agian beste bat? Lurra osorik erosi gabe dago, hiritartzeko lanak egin gabe? Gure ustez posible den alternatiba bakarra hilerriaren azpialdekoa da. Ergobiako alternatiba ez da bideragarria, uholde arriskuko eremuan dagoelako eta Ur Agentziak esan duelako hor ezin dela eraiki. Hor eraikitzekotan, aurretik, Urumeako ibai arroan uholde arriskua murrizteko plangintzako obra guztiak amaituta egon behar dute eta ez dira amaituta egongo 6 urte baino lehenago.
Guk konpromisoa hartzen dugu urtebeteko epean hilerriaren azpialdeko lurra hiritartuta Jaurlaritzaren esku jartzeko (lurra osorik eskuratu, proiektua idatzi, obra esleitu eta gauzatu egin behar da; urtebetean egin daiteke).
Haurreskolarekin, zer egin daiteke? Eta Herri Eskola, zein egoeratan dago?
Haurreskolarena ikaragarria da. 2016ko azaroan plenoak onartu zuen Haurreskola berria egitea. Lokala hor dago, Udalak dirua badauka? Bada, EAJ-PNVren udal gobernuak ez du Haurreskola berria egin. Oraindik ez du proiektua idatzi ere egin. Joan den irailean martxan egon behar zuen.
Herri Eskolak, berriz, leku arazo larriak ditu. Une honetan ikasgela gisa erabiltzen ari dira informatika gela, psikomotrizitate gela? Bizpahiru ikasturte barru, gelak faltako dira eta ikasle talde batzuk beste leku batera eraman beharko dira. Gauzak dauden bezala, ez dirudi epe horretan Herri Eskola haunditzeko proiektua amaituta egongo denik.
Udalak etxeko-lan bakarra zuen: haunditzea ahalbidetzeko, plan orokorra aldatzea. Legealdia amaitu da eta ez zaio hasierako onarpenik ere eman, atera kontuak! Bi gai horietan EAJ-PNVren udal gobernuaren kudeaketa oso txarra izan da: Haurreskola egin gabe, Herri Eskola haunditzeko proiektua noizko egongo den zehaztasunik gabe, sortuko diren arazoei aurre egiteko plangintzarik gabe?
Hondakin bilketa sistemaren gaiak markatu zuen, nolabait, 2015eko udal hauteskundeetako kanpaina. Berriro ere, gaia azaleratzeko asmorik?
Uste dut 2015ean hondakinekin kokoteraino amaitu genuela denok. Bost edukiontzien sistema aukeratu genuen astigartarrok galdeketa baten bidez. Guk ez dugu asmorik hondakinak biltzeko sistema aldatzeko eta, aldatzekotan, galdeketa baten bidez erabakiko litzateke. Gustatuko litzaidake galdeketa bat egitea erraustegiaren gaia erabakitzeko.
Uste dugu oraingo birziklatze-tasaren datuak hobetu ditzakegula Astigarragan, hondakinak biltzeko sisteman hainbat hobekuntza eginez. Puntu beltzak eta zikinkeria fokoak ere badaude. Bada zer hobetu.
Txotx denboraldia onura zein kalte iturri izaten da. Zer egitea aurreikusten duzue?
Udalak negu honetan ikerketa bat egin du, Txotx denboraldiak sortzen dituen eragozpenei buruzko herritarren iritziak jasoz. Ikerketa horrek erakusten du herritarrak kezkatuta gaudela txotx denboraldiak dakartzan ondorioekin eta ondorio txar gisa agertzen dira: zarata, lasaitasun eza, zikinkeria? Ikerketa horrek erakusten du astigartarrontzat sagardo denboraldiak eragiten duen egoera bigarren arazo nagusia dela (lehendabizikoa garraio publikoa da; hirugarrena DBHko ikastetxerik ez izatea?).
Elkarbizitza zailtzen duten hainbat gai ditugu herrian: txotx denboraldia, zarata, txakurrak, terrazak... Ez dira lantzeko gai errazak, baina ahalegin zintzoa egingo dugu. Elkarbizitza arazoak kudeatzeko protokoloa landuko dugu, kasuan kasuko parte hartze prozesuen bidez. Prozesu horietan parte hartuko dute interesdunek, elkarteek, udal agintariek eta udal zerbitzuek. Azken lau urteotan ez da arlo horretan ia ezer egin. Argigarria da Udalak Txotx garairako izan duen ekimen bakarra sagardotegitara doan joateko autobusa izatea.
27 Poligonoko trafikoa Astigarragako errotondora bideratzeko asmoa du Aldundiak. Zein eragin izan dezake?
Eragin haundia. Aldundiak aurreikusten du egunero 5.000 ibilgailu gehiago bideratuko dituela bide horrek Astigarragako sarrera nagusira. Jakina da Ubarburun trafiko arazo larriak daudela, baina irtenbide egokia da trafiko hori guztia Astigarragako sarrera nagusira bideratzea? Guk uste dugu, ezetz. Eta ezinbestekoa balitz ere, orain arteko jokatzeko modua lotsagarria iruditzen zaigu: batetik, auzotarrak eta Bidebitarteko erabiltzaileak oraindik ez dituzte informatu eta, bestetik, hitzetik hortzera mugikortasun jasangarriaz jardun eta oinezkoentzat eta bizikletentzat pasabide segururik ez da aurreikusi. Gai honekiko ere Udalaren jarrera utzikeria haundikoa izan da.
Euskeraren erabileran omen dago erronka datozen urteetan. Zein ildo jarraituko duzue gaiari dagokionean?
Iaz Euskaraldia, aurten Korrika, 2020an berriz Euskaraldia? Euskeraren aldeko jarrera hor dago, jende askoren ahalegina eta konpromisoa ere bai, euskeraz bizitzeko ahalegina egiten dugun astigartarrak hor gaude. Abiapuntua ona da, baina lan egin behar da.
Gure helburua euskeraren erabilera indartzea da. Horretarako, Euskaraldiaren ekimenean sakonduko dugu herriko elkarte eta eragileekin lanketa berezia eginez. Merkataritzan eta ostalaritzan euskararen erabilera sustatuko dugu. Gure asmoa da, baita ere, udalak AEKrekin duen hitzarmena indartzea, lokal haundiagoa uzteko. Beste helburu bat ere badugu, euskera ikasteko doakotasuna bermatzea. Proposamen horiek guztiak gure herri-programan datoz zehaztuta.
Titularrak
1. Xabier Urdangarin Lasa.
2. Aintzane Barandiaran Ezponda.
3. Andoni Gartzia Arruabarrena.
4. Rosalia Fernandez Rodriguez.
5. Estibaliz Neira Martinez.
6. Aitor Güemes Oyarbide.
7. Ione Olatziregi Mendiorotz.
8. Idurre Garmendia Ollokiegi.
9. Joseba Ilari Etxeberria Calvo.
10. Manex Alberdi Olatziregi.
11. Ianire Urrutibeaskoa Elordi.
12. Jose Mari Zubiarrain Iturralde.
13. Amaya Apecechea Arizmendi.
Ordezkoak
1. Juan Maria Salaberria Armendariz.
2. Maddi Roteta Artuzamunoa.
3. Ugaitz Iturralde Calonje.
4. Ainara Vazquez Martinez.
5. Iker Goñi Salaberria.
6. Maria Teresa Bernal Monroy.
7. Ander Goikoetxea Okariz.